O Synodzie...
O Miejscach Świętych
Rozmowa z księdzem prałatem dr Jackiem Plotą,
Kustoszem Sanktuarium Świętego Józefa w Kaliszu.
Rozmawia ks. Leszek Szkopek.
W poznawaniu synodalnych komisji docieramy do końca. Ogarniamy tym samym wszystkie obszary życia Kościoła diecezji kaliskiej, które ujęte w szesnaście zagadnień, powierzone zostały tyluż zespołom, działającym w ramach synodu. Omówiliśmy ich już piętnaście, przed nami jeszcze jedno - w tym cyklu - synodalne spotkanie. Chodzi mianowicie o Komisję ds. miejsc świętych. Przewodniczenie temu zespołowi powierzono kapłanowi, który na co dzień żyje w miejscu świętym i za nie odpowiada: naszym gościem jest ks. prałat dr Jacek Plota, kustosz sanktuarium Świętego Józefa w Kaliszu i proboszcz parafii pw. Wniebowzięcia NMP.
Księże Prałacie, rozpocznijmy od miejsca świętego - Księdzu najdroższego: jak na mapie diecezji kaliskiej wygląda sanktuarium Świętego Józefa?
Od połowy XVII wieku jednym z głównych miejsc czci Świętego Józefa w Polsce stał się Kalisz, gdzie kult ten wiązano z obrazem Świętej Rodziny. Sanktuarium Świętego Józefa w Kaliszu to „dar i skarb dla młodej diecezji kaliskiej” jak często podkreśla pasterz diecezji ks. bp Stanisław Napierała. Święty Józef jest bowiem patronem diecezji kaliskiej określany jako małżonek Maryi Dziewicy i Opiekun Zbawiciela. To właśnie Święty Józef w kopii Cudownego Obrazu z Kaliskiego Wizerunku poświęcony przez Ojca Świętego Jana Pawła II w Rzymie, nawiedził wszystkie parafie naszej diecezji w latach 1994 - 1996. Głównym celem peregrynacji było podkreślenie znaczenia i roli rodziny oraz integracja diecezji. Świadomość, że tym co nas łączy i jednoczy jest patron diecezji Święty Józef. Wymiar diecezjalny kultu Świętego Józefa Kaliskiego podkreśla fakt, że Biskup Kaliski osobiście przewodniczy głównym uroczystościom w sanktuarium św. Józefa, a także przewodniczy i głosi słowo Boże podczas różnych ogólnopolskich pielgrzymek do sanktuarium Świętego Józefa w Kaliszu.
W projekcie I Synodu Diecezji Kaliskiej znalazła się propozycja zapisu, że miejsce, którym opiekuję się jako Kustosz, to „główne sanktuarium diecezji kaliskiej, znane w całej Polsce i nie tylko, ma „szczególne miejsce w dziejach Kościoła i narodu” (Jan Paweł II), jest nawiedzane w ciągu całego roku przez rzesze pielgrzymów”. Synod zachęca, by każda parafia, przynajmniej raz w roku, udała się w zorganizowanej pielgrzymce do kaliskiego sanktuarium Świętego Józefa, patrona diecezji.
Z uwagi na pierwszorzędną posługę Księdza Prałata rozpoczęliśmy naszą rozmowę od sanktuarium Świętego Józefa, ale dla porządku trzeba wyjaśnić co jest wyróżnikiem miejsca świętego, czym ono jest?
Do miejsc świętych należą kościoły, kaplice, sanktuaria, ołtarze, a także cmentarze poświęcone lub pobłogosławione według przepisów ksiąg liturgicznych przeznaczone do kultu Bożego lub grzebania zmarłych. W miejscu świętym nie wolno prowadzić działalność obcej świętości miejsca.
W zwyczajnym układzie, omawiając zagadnienie miejsc świętych w diecezji, trzeba powiedzieć najpierw o katedrze i konkatedrze - znamy te miejsca - ale co na ten temat mówi synod?
Kościół katedralny św. Mikołaja w Kaliszu zajmuje pierwsze miejsce wśród wszystkich kościołów diecezji kaliskiej. Często używa się stwierdzenia, że katedra jest matką wszystkich kościołów w diecezji. W katedrze bowiem Biskup diecezjalny sprawuje obrzędy liturgiczne dotyczące życia duchowego całego Kościoła lokalnego, poświęca oleje - materię sakramentów udzielanych w diecezji, udziela święceń kapłańskich. Synod zachęca, aby diecezjanie nawiedzali kościół katedralny, a kapłani i katecheci organizowali pielgrzymki dzieci i młodzieży do katedry.
Kościół konkatedralny pw. św. Stanisława BM w Ostrowie Wielkopolskim został ustanowiony przez papieża Jana Pawła II, podobnie jak kościół katedralny. W konkatedrze Biskup diecezjalny sprawuje świętą liturgię w niektóre święta i uroczystości w ciągu roku oraz udziela święceń diakonatu.
Miejsca święte to także wszystkie kościoły parafialne - o czym w związku z tym powinni pamiętać kapłani i wierni?
Kościół parafialny jest budowlą, w której gromadzi się parafia pod przewodnictwem proboszcza, jako pasterza: na słuchanie słowa Bożego, na modlitwy, na sprawowanie świętych sakramentów, zwłaszcza Eucharystii. Jest centrum życia duchowego parafii. Ważny jest zapis, że wszyscy parafianie powinni troszczyć się o swój kościół, o jego wygląd, piękno i czystość. Proboszcz zaś winien dbać o to, aby wierni mieli dostęp do wnętrza kościoła i mogli adorować Najświętszy Sakrament, także w ciągu dnia.
Synod, poprzez pracę komisji, o której mowa, reguluje kwestie związane z projektowaniem, budową i wyposażeniem nowych kościołów, prawda?
Należy podkreślić, że na budowę kościoła, kaplicy i innych obiektów kościelnych oraz na założenie cmentarza potrzebne jest zezwolenie biskupa diecezjalnego. Przy projekcie, budowie i wyposażeniu kościołów synod podkreśla ważną rolę Diecezjalnej Komisji Artystyczno-Budowlanej, której należy przedłożyć projekt i uzyskać zatwierdzenie.
Przy wyposażeniu kościołów zostało omówione, jak i gdzie ma być umieszczone tabernakulum, ołtarz, miejsce przewodniczenia, ambona. Zwrócono uwagę, aby w kościołach były w zasadzie organy piszczałkowe.
Mówiliśmy już o sanktuarium Świętego Józefa - ale mamy też w diecezji inne sanktuaria, proszę powiedzieć kilka słów o nich...
Tak, obok głównego sanktuarium Świętego Józefa w Kaliszu mamy również Diecezjalne Sanktuarium Matki Bożej Wspomożycielki Wiernych w Twardogórze, ustanowione w 1994 roku przez Biskupa Kaliskiego, a także dwa sanktuaria Pańskie w Kaliszu. Sanktuariów maryjnych z wizerunkami koronowanymi jest siedem; we wrześniu dołączy kolejne koronowane sanktuarium NMP Przyczyny naszej radości w Chełmcach. Sanktuariów maryjnych z wizerunkami niekoronowanymi jest natomiast w diecezji osiemnaście. Ponadto dwa sanktuaria Świętych Pańskich oraz dwa miejsca kultu o szerszym zasięgu. Wszystkie sanktuaria diecezji kaliskiej będą wymienione w statutach synodu.
Sanktuaria są skarbem w życiu Kościoła. Są ośrodkami życia religijnego, z którego czerpią miejscowi wierni oraz przybywający pielgrzymi. Synod ukazuje też rolę i znaczenie kustosza, który stoi na czele danego sanktuarium i prowadzi duszpasterstwo sanktuaryjne.
Księże Prałacie, proszę nam jeszcze przedstawić skład Komisji ds. miejsc świętych.
W skład komisji, której przewodniczę, wchodzą: ks. prałat lic. Tomasz Ilski, proboszcz parafii konkatedralnej w Ostrowie Wielkopolskim; ks. mgr Ryszard Jeleń SDB, proboszcz parafii w Twardogórze, kustosz Sanktuarium MB Wspomożycielki Wiernych; o. mgr Tadeusz Hojka SSCC, proboszcz parafii w Cieszęcinie, kustosz Sanktuarium św. Wojciecha; ks. mgr Robert Lewandowski, wikariusz parafialny oraz inż. Romuald Zaręba.
I na zakończenie: jak synod zaistniał w parafii przy bazylice Świętego Józefa, jakie jest zainteresowanie pracami I Synodu Diecezji Kaliskiej?
W parafii odbyły się spotkania z kapłanami i grupami duszpasterskimi szczególnie z Parafialnym Oddziałem Akcji Katolickiej na temat roboczych statutów synodu. Z parafii wysłano trzy propozycje do statutów. Przede wszystkim I Synod Diecezji Kaliskiej polecamy w modlitwie podczas Mszy Świętej, a także w ramach różnych uroczystości w sanktuarium Świętego Józefa.
Dziękuję za rozmowę!