Na podstawie książki Ewy Andrzejewskiej „Ks. Stanisław Józef Kłossowski (1726-1798). Kustosz sanktuarium św. Józefa w Kaliszu.”
Zabytkowe relikwiarze
W kaliskiej kolegiacie zachował się komplet okazałych relikwiarzy posiadających formę rocaille’owych kartuszy i ufundowanych przez najwybitniejszego kustosza sanktuarium, księdza Stanisława Józefa Kłossowskiego (1726-1798). Najprawdopodobniej umieszczone w nich relikwie znajdowały się w kolegiacie od dawna – ksiądz Kłossowski zatroszczył się o wykonanie dla nich nowych, ozdobnych i okazałych opraw. Sprawiony jego staraniem komplet relikwiarzy uporządkowany był w odpowiadające sobie kompozycyjnie pary, niegdyś symetrycznie zawieszone na ołtarzu św. Józefa. Z pierwotnie liczącego osiem sztuk zespołu zachowało się do dziś siedem. O ich pierwotnej liczbie dowiadujemy się m.in. z protokołów wizytacji przeprowadzonej w 1811 r., wymieniających: relikwiarzy w srebro oprawnych ośm. Dwa najstarsze z nich opatrzone są inskrypcją informującą o miejscu przeznaczenia i czasie powstania: „Beatissimo JOSEPH / Gratijs in Eccle˜a Collegiat[ae] / Caliss[iensis] Clarissimo, ab in / firmis dicatum 1.7.5.9.” Jeden relikwiarz – pozbawiony obecnie swego odpowiednika – nosi krótszy napis podobnej treści na odwrocie metalowej puszki: „Ad Altare. / S. Josephi. /A.D. 1.7.5.9.” Pozostałe cztery, nieco późniejsze, posiadają tylko wkomponowaną w obramienie datę "1764" i inskrypcję określającą przechowywane w puszce relikwie, uznane zapewne za najważniejsze.
Warto zaznaczyć, iż w czasach księdza Kłossowskiego sprowadzono do kaliskiej kolegiaty kolejne relikwie, również wymienione we wspomnianych już dokumentach wizytacyjnych. Były to: „fragment sukni św. Jana Ewang. z kościoła SS. Apostołów Piotra i Pawła, S. Mateusza, Jakuba Mnieyszego, Jakuba Większego, Szymona, Judy, Filipa, Tomasza, Andrzeja, Bartłomieja, Macieja, Barnaby Apostołów. Sgo Jana Chrzciciela, Wawrzyńca, Franciszka Xawerego, Anzelma, Francisza z Assyżu, S.S. Jana Wyznawcy i wiele innych”.
1. Posrebrzany relikwiarz ze szczątkami śś. Męczenników: Wincentego (zapewne diakona z Saragossy), Innocentego I Papieża oraz Honorata, ufundowany przez księdza Stanisława Józefa Kłossowskiego w 1759 r. Łacińskie napisy na banderolach: s. Vincens m., s. Innocentius m., Honoratus Mart:[irius].
2. Posrebrzany relikwiarz ufundowany przez księdza Stanisława Józefa Kłossowskiego w 1759 r. Szczątki nieopisane, zapewne na nowo osłonięte tkaninami w XIX w.
3. Posrebrzany relikwiarz ze szczątkami śś. Męczenników: Germana, Auktusa, Restytuta, Faustyna i Gaudentego (zapewne z Brescii), ufundowany w 1759 r. przez księdza Stanisława Józefa Kłossowskiego. Łacińskie napisy na banderolach: S. Germani m., s. Auctus m., s. Restitutus, s. Faustinus m., s. Gaudentii[?].
4. Posrebrzany relikwiarz ze szczątkami śś. Męczenników: Amanda, Teofila, Felicyty?, ufundowany przez księdza Stanisława Józefa Kłossowskiego w 1764 r. Łacińskie napisy na banderolach: s. Amanti mart., s. Teophilas m., […] Feli [citatis?].
5. Posrebrzany relikwiarz ze szczątkami śś. Męczenników: Symplicjusza, Klemensa I Papieża i Laktancjusza, ufundowany przez księdza Stanisława Józefa Kłossowskiego w 1764 r. Łacińskie napisy na banderolach: s. Simplicius, s. Clem[enti]s m., s. Lactantius m.
6. Posrebrzany relikwiarz ze szczątkami śś. Męczenników: Wiwansa lub św. Bibiany (?) i Lucydiana, ufundowany przez księdza Stanisława Józefa Kłossowskiego w 1764 r. Łacińskie napisy na banderolach: s. Vivans (lub s. Vivani), s. Lucidiani m.
7. Posrebrzany relikwiarz ze szczątkami śś. Męczenników: Wiktorii i Adaukta, ufundowany przez księdza Stanisława Józefa Kłossowskiego w 1764 r. Łacińskie napisy na banderolach: s. Victoria m., s. Adaucti mart[irii], Agnus DEI. Ten ostatni napis odnosi się do tzw. agnuska (z łac. Agnus Dei), również przechowywanego relikwiarzu, a będącego rodzajem medalionika z wosku z przedstawieniem Baranka Bożego, używanego jako sakramentale, talizman lub ozdoba, upamiętniającego pochodzący z pierwszych wieków chrześcijaństwa zwyczaj rozdawania wiernym przez papieża resztek zeszłorocznego paschału. Takie pochodzące z Rzymu oryginalne woskowe agnuski, o awersie wypełnionym zwykle przedstawieniem Baranka Bożego leżącego na zapieczętowanej księdze, napisem lub jego skrótem: Ecce Agnus Dei qui tollit peccata mundi oraz imieniem papieża i rokiem jego pontyfikatu, zaś rewersie ozdobionymwizerunkami świętych lub ich imionami, przechowywano w domach polskich jak świętość i cudowną ochronę przeciwko chorobom, piorunom i innym klęskom. Często oprawiano je jak relikwie lub – tak jak w tym przypadku – razem z relikwiami.
W PRZYGOTOWANIU
W kaliskiej kolegiacie zachowało się wiele zabytkowych relikwiarzy. Pochodzą z różnych epok i nadano im rozmaite formy: krzyży, monstrancji, sarkofagów i puszek o fantazyjnych kształtach. Od wieków przechowywane są w nich różne święte szczątki, które kiedyś nazywano partykułami (z łac. particula).
1. Jednym ze starszych obiektów tego typu jest srebrny, regencyjny pacyfikał (czyli relikwiarz w kształcie krzyża) z pocz. XVIII w., z ramionami krzyża zdobionymi ornamentem wstęgowo-cęgowym. Owalna, przeszklona puszka, umieszczona na skrzyżowaniu ramion krzyża, mieści szczątki papieża Urbana I. Identyfikuje je łaciński napis na banderoli Urbani s.[ancti] m.[artyrii].
