dr Ewa Andrzejewska
Piękno Eynterowskiego rzemiosła artystycznego w Kaliskiej Bazylice
Ołtarze i ich dekoracja rzeźbiarska stanowią największy na terenie Kalisza i najlepiej zachowany zespół rzeźb autorstwa przybyłego ze Śląska i osiadłego w Kaliszu, znanego rzeźbiarza Franciszka Eytnera. Są znakomitym przykładem silnego oddziaływania rzeźby śląskiej na rzeźbę kaliską i południowo-wielkopolską oraz dowodem artystycznej łączności tych dwóch regionów i środowisk artystycznych w 2 poł. XVIII w. Walory historyczne ołtarzy i ich rzeźbiarskiego wystroju podnosi fakt, iż ich autorstwo i czas powstania są znakomicie udokumentowane źródłowo, przez co stały się one przedmiotem ogólnopolskich badań naukowych.
Integralnym elementem jednego z ołtarzy jest późnogotycka rzeźbiona Pieta, będąca zabytkiem wielkopolskiej rzeźby z pocz. XVI w., świadomie i zgodnie z intencją osiemnastowiecznego inwestora (kustosza kolegiaty, ks. S. J. Kłossowskiego) wkomponowana w rokokowe retabulum ołtarzowe.
Ołtarze i towarzysząca im rzeźba figuralna odznaczają się wysoką wartością artystyczną i walorami estetycznymi, a ponadto nieprzerwanie, od czasu powstania, są obiektami kultu religijnego, świadczącymi o wielowiekowej przeszłości i dawnej świetności kaliskiego sanktuarium św. Józefa. Znakomicie harmonizują z późnobarokową architekturą naw świątyni, stanowiąc cenne, zachowane in situpierwotne jej wyposażenie.
Zarówno ołtarze, jak i towarzysząca im rzeźba figuralna stanowią znakomite przykłady osiemnastowiecznej snycerki i stolarki o ponadregionalnej randze, istotnie wzbogacających ofertę turystyczną i estetyczną Miasta.
Obiekty kultu religijnego i zarazem zabytki sztuki sakralnej, stanowiące znakomite przykłady osiemnastowiecznej snycerki i stolarki oraz osiemnasto- i dziewiętnastowiecznego malarstwa kaliskiego, znajdują się w wyposażeniu ogólnodostępnego sanktuarium o ponadregionalnej randze, będącym celem pielgrzymek o charakterze religijnym i turystycznym, a także spotkań o charakterze kulturalno-oświatowym.